Janmashtami Puja Timings: श्रीकृष्ण जन्माष्टमी, हिंदू धर्मातील एक महत्त्वाचा सण, यंदा १६ ऑगस्ट २०२५ रोजी उत्साहात साजरा होणार आहे. भगवान श्रीकृष्णाच्या जन्मदिवसाचे औचित्य साधून देशभरात भक्तिमय वातावरण निर्माण होईल. हा सण भाद्रपद महिन्यातील कृष्ण पक्षाच्या अष्टमी तिथीला साजरा केला जातो, जो ग्रेगोरियन कॅलेंडरनुसार ऑगस्ट किंवा सप्टेंबर महिन्यात येतो. यंदा जन्माष्टमी १५ आणि १६ ऑगस्ट अशा दोन दिवशी साजरी होणार आहे, यामुळे भक्तांमध्ये तारीख आणि पूजा मुहूर्ताबाबत संभ्रम आहे. चला, जाणून घेऊया यंदाच्या जन्माष्टमीची तारीख, शुभ मुहूर्त आणि विधींबाबत सविस्तर माहिती!
जन्माष्टमी २०२५: तारीख आणि तिथी
हिंदू पंचांगानुसार, भाद्रपद महिन्यातील कृष्ण पक्षाची अष्टमी तिथी १५ ऑगस्ट २०२५ रोजी रात्री ११:४९ वाजता सुरू होईल आणि १६ ऑगस्ट २०२५ रोजी रात्री ९:३४ वाजता समाप्त होईल. यामुळे स्मार्त संप्रदायाचे अनुयायी पंचदेवांची पूजा करणारे गृहस्थ १५ ऑगस्टला, तर वैष्णव संप्रदायाचे अनुयायी भगवान विष्णूंचे भक्त १६ ऑगस्टला जन्माष्टमी साजरी करतील. द्रिक पंचांगानुसार, यंदा निशीथ पूजा १६ ऑगस्ट रोजी पहाटे १२:०४ ते १२:४७ या वेळेत होईल, ज्याची कालावधी ४३ मिनिटे असेल. दहीहंडीचा उत्सवही १६ ऑगस्ट रोजी साजरा होईल.
जन्माष्टमीचे महत्त्व
जन्माष्टमी हा सण भगवान श्रीकृष्णाच्या जन्मदिवसाचे स्मरण करतो, जे भगवान विष्णूंचे आठवे अवतार मानले जातात. हा सण विशेषतः मथुरा उत्तर प्रदेश, जिथे श्रीकृष्णाचा जन्म झाला असे मानले जाते, तसेच गुजरात, राजस्थान, आसाम आणि मणिपूर यांसारख्या राज्यांमध्ये मोठ्या उत्साहात साजरा होतो. भक्त या दिवशी उपवास, प्रार्थना, ध्यान, भजन-कीर्तन आणि मंदिरांमध्ये विशेष पूजा करतात. मथुरा आणि वृंदावन येथे श्रीकृष्णाच्या बाललीलांचे प्रदर्शन आणि सांस्कृतिक कार्यक्रम आयोजित केले जातात.
उपवासाचे नियम
जन्माष्टमीच्या उपवासाला विशेष महत्त्व आहे. भक्त दोन प्रकारचे उपवास पाळतात:
- निर्जला उपवास: यामध्ये भक्त दिवसभर अन्न आणि पाणी यापासून दूर राहतात. हा उपवास निशीथ पूजेनंतर, म्हणजेच मध्यरात्री श्रीकृष्णाच्या जन्मानंतर, प्रार्थना आणि आरतीनंतर संपवला जातो.
- फलाहार उपवास: यामध्ये फळे, दूध, दही आणि पाणी यांचे सेवन करण्याची परवानगी आहे, परंतु धान्य, डाळी, कांदा, लसूण आणि सामान्य मीठ यांचे सेवन टाळले जाते.
उपवासाची समाप्ती (पारणा) १६ ऑगस्ट रोजी रात्री ९:३४ नंतर किंवा १७ ऑगस्ट रोजी सकाळी ५:५१ नंतर, अष्टमी तिथी आणि रोहिणी नक्षत्र संपल्यानंतर केली जाते.
पूजा विधी
जन्माष्टमीच्या रात्री, विशेषतः निशीथ काळात (मध्यरात्री), भक्त श्रीकृष्णाची पूजा करतात. मंदिरे आणि घरे फुलांनी, दिव्यांनी आणि झांकींनी सजवली जातात, ज्यामध्ये श्रीकृष्णाच्या जीवनातील प्रसंग दाखवले जातात. भक्त लाडू गोपाळ किंवा बाल गोपाळाच्या मूर्तीला गंगाजलाने स्नान घालतात, नवीन वस्त्रे आणि दागिने परिधान करतात आणि माखन, मिश्री आणि गोड पदार्थांचा भोग अर्पण करतात. मध्यरात्री श्रीकृष्णाच्या जन्माचे स्मरण करत पाळण्यात मूर्ती ठेवली जाते आणि आरती केली जाते.
